1. Film jako pretekst do rozmowy

Jesteśmy nauczycielami, więc kwestie związane z nietolerancją, nienawiścią czy brakiem akceptacji powinniśmy poruszać bez względu na traumatyczne sytuacje społeczne. Jeśli tylko mamy okazję, możemy mówić, że nienawiść jest złem i wszyscy jesteśmy zobowiązani, by z nią walczyć. Dobrą ku temu okazją jest film, który możemy potraktować jako pretekst do rozmowy o kondycji współczesnego społeczeństwa. 

Dziełem, który chcę Wam polecić do wspólnej analizy i rozmowy, jest film Dennisa Ganzela pt. „Fala” (2008). Obraz ten możecie potraktować jako pretekst do dyskusji na tematy związane z nietolerancją, samotnością, niezrozumieniem, zachowaniami profaszystowskimi oraz obsesyjnym pragnieniem przynależności do wspólnoty, bez względu na konsekwencje.

2. Rozmawiaj, rozmawiaj, rozmawiaj

Jeśli chodzi o ten film, bardzo ważne jest wprowadzenie młodych ludzi do tematu, ponieważ powstał on w wyniku przeprowadzenia kilku społecznych eksperymentów na przestrzeni lat:

A) W roku 1962 Stanlej Milgram badał kwestię posłuszeństwa wobec autorytetów, czyli ślepego wykonywania zbrodniczych rozkazów. Jego grupa badawcza liczyła 1000 osób.  Kłamstwo badawcze polegało na tym, iż twierdził on, że bada nowe metody przyswajania wiedzy. Podzielił więc ludzi na dwie grupy: uczniów i nauczycieli. Nauczyciele mieli razić prądem uczniów, gdy ci niepoprawnie odpowiadali na zadane im pytania. Nawet, gdy uczniowie krzyczeli z bólu, nie mogli liczyć na taryfę ulgową. W przypadku 2/3 badanych użyto całej możliwej siły.

b) W roku 1967 nauczyciel z Kalifornii, Ron Jones, usłyszał pytania od swoich uczniów: „Dlaczego Niemcy udawali, że nie wiedzą o masowej zagładzie Żydów?”, „Dlaczego twierdzili, że nie wiedzą o obozach koncentracyjnych?”. Ron przeprowadził więc eksperyment, w którym zebrał grupę chętnych uczniów, nazwał ich Trzecią Falą oraz ustalił rygorystyczne zasady, a za ich nieprzestrzeganie, surowe kary tj. wykluczenie z grupy, izolacja. Uczniowie szybko dostosowali się do zasad, szpiegując swoich kolegów, donosząc na nich i stosując wobec nich przemoc słowną i fizyczną.

c) W roku 1971 Ph. Zimbardo chciał sprawdzić, co się stanie, gdy w jednym miejscu i jednym czasie zbiegnie się zbyt wiele negatywnych bodźców psychologicznych i socjologicznych, oddziałujących na człowieka. Ponad 100 osób zostało losowo podzielonych na dwie grupy: więźniów i strażników. Więźniom zabrano prawa, strażnikom dano pełną swobodę. Okazało się, że strażnicy nadużywali swojej władzy, stosując wobec więźniów przemoc psychiczną i fizyczną.

(Zresztą na podstawie tego eksperymentu nakręcono inny, mocny film, z Adrienem Brody i Forestem Whitakerem w rolach głównych, pt. „Eksperyment” (reż. Paul Scheuring, 2010)).

d) Jane Elliot, amerykańska nauczycielka, przeprowadziła w swojej szkole eksperyment pod nazwą niebieskoocy, w którym dzieci z niebieskimi oczami miały władzę nad brązowookimi. Wyniki były podobne do wspomnianych powyżej. Powiedziała takie oto słowa:

Uczymy się być rasistami, to znaczy, że możemy się też nauczyć, jak nimi nie być. Rasizm nie jest genetyczny. To wszystko kwestia władzy.”

3. Pytania do dyskusji

Warto też wspomnieć, że film został również zainspirowany powieścią Martina Rhue – w wielu niemieckich szkołach zalecaną jako lektura obowiązkowa.

Po przedstawieniu informacji rozpoczynamy dyskusję, wykorzystując następujące pytania:

  • Co sądzę na temat filmu? Jakie uczucia we mnie wzbudził?
  • Kim byli dorośli w tym filmie i jakie mieli cechy (Rainer Wenger, Wieland)
  • Jaki były założenia eksperymentu?
  • Jakie były pierwsze zmiany w zachowaniu członków Fali?
  • Scharakteryzuj bohatera, którego zachowanie najbardziej Cię poruszyło.
  • Co bohaterom dawała  Fala?
  • Skąd się bierze zło w postaci takich zachowań?

4. Stop stereotypom!

Na koniec proponuję pokazanie uczniom  filmu krótkometrażowego, który mówi o tym, jak piękne jest to, że jesteśmy różni. Akceptacja drugiego człowieka jest wartością ponadczasową.  Mimo że jesteśmy inni, zawsze nas coś połączy.

Życzę Wam pięknych lekcji. Wierzę, że warto.

IB


4 komentarze

Magdalena N. · 17/01/2019 o 08:07

Przepiękny scenariusz. Bardzo wartościowy.

Karolina · 21/01/2019 o 21:23

Dla których klas jest ta propozycja?

    Izka · 23/01/2019 o 16:11

    Najlepiej od klasy ósmej, ale warunkiem jest, by uczniowie mieli podstawową wiedzę na temat Holocaustu.

Dodaj komentarz

Avatar placeholder

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *